CÁC LỄ HỘI Ở BÌNH ĐỊNH

Bình Định, một vùng đất giàu truyền thống văn hóa - lịch sử dân tộc và phong tục tập quán vùng Đất Võ – Trời Văn. Là nơi hội tụ và giao thoa văn hóa của nhiều dân tộc anh em, nên các hình thức văn hóa dân gian và lễ hội truyền thống cũng rất đa dạng và phong phú. Hàng năm, Bình Định diễn ra nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc, đậm chất truyền thống văn hóa, lễ hội và thường tập trung vào mùa xuân, thể hiện sự gắn kết hài hòa giữa thiên nhiên và con người.

Lễ hội Chợ Gò

Lễ hội Chợ Gò được tổ chức duy nhất vào ngày mùng 1 Tết Âm lịch hàng năm ở thôn Phong Thạnh, thị trấn Tuy Phước, huyện Tuy Phước. Trong tâm thức của người dân Tuy Phước nói riêng và người Bình Định nói chung, hội xuân Chợ Gò là nơi vui chơi, cầu lộc trong ngày đầu năm mới. Rạng sáng ngày đầu năm âm lịch chợ bắt đầu nhóm họp. Người dân từ các vùng phụ cận mang đến chợ những sản vật từ địa phương của mình. Việc mua - bán không nặng tính kinh doanh. Người bán không nói thách và người mua cũng không trả giá mà chỉ xem việc mua bán như một hình thức cầu lộc, tìm thấy niềm vui nho nhỏ cho mình trong ngày đầu năm mới và ước mong về một năm mới đầy hạnh phúc và sung túc cho mọi người.

Bên cạnh việc mua bán cầu lộc, người đến chợ đi hội vui là chính. Trai gái đi hội chợ Gò chen chân, liếc mắt để tìm bạn tình. Lễ hội Chợ Gò có cách nay khoảng trên dưới 300 năm. Tương truyền, hai vị tướng Tây Sơn là Trần Quang Diệu và Võ Văn Dũng khi chỉ huy quân đóng tại khu vực này, đã cho mở hội Chợ Gò để quân sĩ cùng nhân dân vui chơi cho vơi đi nỗi nhớ gia đình trong những ngày Tết. Lễ hội chợ Gò ngày nay được nâng lên bước mới: có phần lễ trang trọng và phần hội vui tươi với các trò chơi dân gian mang đậm nét văn hóa truyền thống của đất và người Bình Định như: hô Bài Chòi, Lô Tô, múa lân, chọi gà, cờ tướng, đá cầu, đập niêu, kéo co… Ngoài ra, người đi trẩy hội còn được thưởng thức các món đặc sản ẩm thực địa phương như bún chả cá, nem Chợ Huyện, bánh ít lá gai…

Lễ hội Đua Thuyền

Đến hẹn lại lên, ngay sau lễ hội Chợ Gò thì đến chiều Mồng 2 Tết du khách lại đến với Lễ hội Đua thuyền ở Gò Bồi, thuộc thôn Tùng Giản, xã Phước Hòa, huyện Tuy Phước, quê ngoại của Nhà thơ Xuân Diệu. Từ xa xưa, gắn bó mật thiết với cư dân ven Đầm Thị Nại. Lễ hội gồm các hoạt động thi đua tranh tài của hơn 50 ngư dân đến từ 4 xã ven đầm Thị Nại là: Phước Thuận, Phước Sơn, Phước Hòa và Phước Thắng về tham gia ở các môn: sõng câu bơi dầm, sõng câu chống sào và đua thuyền rồng tập thể. Thuyền tham gia đua được làm công phu với thiết kế đầu rồng, trang trí nhiều hoa văn đẹp mắt được chuẩn bị trước đó hàng tháng và do tập thể cả xã đầu tư - bởi chiếc thuyền đua là đại diện bộ mặt địa phương. Ngày nay, Lễ hội đua thuyền còn mang tính chất là phong trào rèn luyện sức dẻo dai phục vụ đánh bắt cũng như nuôi trồng thủy sản của ngư dân trong vùng.

Lễ hội Đống Đa – Tây Sơn

Lễ hội được diễn ra từchiều ngày Mồng 4 Tết và kéo dài cho đến hết ngày Mồng 5 Tết Âm lịch tại thị trấn Phú Phong, huyện Tây Sơn. Chương trình tế lễ diễn ra từ chiều mồng 4 Tết với nhiều nghi lễ cổ truyền đặc sắc được tổ chức tại Bảo tàng Quang Trung và Khu Tâm linh Đàn tế Trời Đất. Chương trình hội ngày mồng 5 Tết tuy có thay đổi hằng năm, nhưng các tiết mục chính là ôn lại những chiến công hiển hách lịch sử của phong trào khởi nghĩa nông dân Tây Sơn và cuộc đại phá quân Thanh. Chương trình bao gồm biểu diễn võ thuật, trống trận Tây Sơn và thao diễn trận pháp. Ngoài nghi lễ truyền thống, lễ hội còn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa dân gian như đua thuyền, trò chơi dân gian, hát tuồng, hội đánh bài chòi cổ dân gian... thu hút đông đảo khách nước ngoài, nhân dân cả nước và đặc biệt là người dân đất võ tham dự rất đông tưởng nhớ công ơn những Nghĩa quân Tây Sơn đã bảo vệ độc lập, tự do cho Tổ quốc.  

Lễ hội Chùa Ông Núi

Sau Tết Âm lịch, hàng ngàn người dân và du khách thập phương lại kéo nhau về xã Cát Tiến, huyện Phù Cát tham dự Lễ hội chùa Ông Núi - Linh Phong Thiền Tự để viếng chùa và cầu nguyện cho một năm mới an lành, thịnh vượng. Chùa Ông Núi là một trong những ngôi chùa cổ rất đẹp và nổi tiếng ở Bình Định. Tọa lạc trên đỉnh núi Bà cao khoảng 500 m so với mặt nước biển. Lễ hội được tổ chức vào ngày 24 và 25 tháng Giêng Âm lịch hàng năm.

Lễ hội Đô thị cổ Nước Mặn

Lễ hội Đô thị cổ Nước Mặn là một trong những lễ hội truyền thống, có quy mô lớn và ra đời rất sớm ở Bình Định, cách đây gần 4 Thế kỷ. Lễ hội được tổ chức tại chùa Bà, thôn An Hòa, xã Phước Quang, huyện Tuy Phước. Khoảng 400 năm trước, khu vực thôn An Hòa là cảng thị Nước Mặn nổi tiếng sầm uất. Người Hoa từ Quảng Đông, Phúc Kiến di cư sang mở phố buôn bán. Lễ hội Nước Mặn ra đời và được tổ chức hàng năm từ mồng 1 đến mồng 3 tháng 2 âm lịch vừa đánh dấu một cảng thị ở vùng đất biên viễn bước vào thời kỳ phồn vinh, vừa thể hiện tinh thần dung hợp văn hóa văn hóa Việt – Hoa khi biên giới Đại Việt mới tới núi Đá Bia (Đèo Cả-Phú Yên).